Izrael oswojony | E. Sidi

Dla Eli (Elżbiety) Sidi Izrael oswojony stał się dopiero po wielu latach mieszkania w tym kraju. W swojej książce autorka opowiada historię niełatwego procesu przyzwyczajania się do różnic mentalnych, języka i wielu innych rzeczy, wyglądających tam zupełnie inaczej niż w Polsce, czy Europie. Łatwo nie było, bo to miejsce kontrastów, gdzie żyje wiele kultur, niekoniecznie nastawionych do siebie przyjaźnie.

W zbiorze felietonów, które składają się na całą książkę, pisarka omawia wiele elementów, składających się na status quo Izraela. Elementy te tworzą wielką i skomplikowaną mozaikę, np. jest tam wiele rodzajów religijności. Są Żydzi ultrakonserwatywni żyjący tylko dla Boga. Można spotkać także Żydów wierzących w państwo Izrael i aktywnie budujący go, są Żydzi antysyjonistyczni chcący oddać całą ziemię Palestyńczykom. Są Żydzi wandale, palący drzewa oliwkowe tylko dlatego, że należą do Arabów. W końcu są Żydzi którzy nie przejmują się za bardzo ani religią ani tradycjami. Jest też cała masa emigrantów pochodzenia żydowskiego, którzy żyją w swoich zamkniętych społecznościach i nie chcą się integrować z innymi.

Ela Sidi próbuje wszystkie te elementy uporządkować tak, żeby dało się je zrozumieć i ujrzeć całościowo. Ani jedno ani drugie nie jest łatwe, bo na obecną sytuację ma wpływ zarówno historia najnowsza, jak i wydarzenia sprzed tysięcy lat. Wziąć pod uwagę trzeba także aktualną ogólną sytuację geopolityczną, nie tylko w samym Izraelu, a także wiele innych czynników.

Religijne państwo niereligijnych obywateli

Dlaczego w państwie, w którym ok 80% ludzi jest niereligijnych, najważniejsza jest religia i to ona kształtuje prawo i relacje społeczne? Kwestia religijności jest tam niesamowicie złożona. Na przykład Żyd wierzący i wypełniający podstawowe nakazy wiary, niekoniecznie jest uznawany za religijnego, ponieważ każda odnoga (odłam?) tej religii ma swoją definicję religijności.

Podejście do nakazów wyznania to tylko początek tej układanki, w którą wchodzą także kwestie koszerności. I to dopiero jest skomplikowane. Niektóre produkty żywnościowe dla jednych Żydów mogą być koszerne, dla innych nie. Nawet woda ma znak koszerności. Do jej utraty wystarczy dotyk nie-Żyda podczas produkcji. Niekoszerne mogą być także inne przedmioty, np. książki – prawie wszystkie nie są, z wyjątkiem religijnych.

Podziały w podziałach

A szabat? To jeszcze ciekawsza sprawa. W prostych słowach zrozumiałych w naszym kręgu kulturowym, szabat to taka niedziela, tylko o wiele bardziej. Żydzi nie mogą wtedy w żaden sposób wykonywać pracy, a pracą jest np. rozpalenie ognia, czy wciśnięcie guzika od windy. Nie mówiąc już o używaniu aut, czy nawet telefonów. Autorka pisze, że wyłączane są nawet niektóre najbardziej ortodoksyjne strony www. 

Zdziwił mnie poziom skomplikowania wewnętrznych podziałów i kolejne podziały w podziałach. Okazuje się, że Żydzi bywają także rasistami pod kątem koloru skóry. 

Izrael oswojony

Mega ciekawe są rozdziały o kibucach, czyli próbie zaszczepienia komunizmu wśród Żydów, czy o nauce hebrajskiego i porozumiewaniu się przez parę pierwszych lat życia w tym kraju. Po angielsku rozmawiała z mężem, z ludźmi z grupy szkoły językowej po rosyjsku, a po polsku czytała książki. Do tego cały czas uczyła się hebrajskiego. Szanuję za włożony wysiłek, bo wyobrażam sobie, że taki tryb życia musiał być bardzo obciążający.

Wielowarstwowy tort

Ela Sidi bierze nóż i przekraja Izrael jak tort, ujawniając wszystkie jego warstwy. Fascynujące, jak bardzo jest on skomplikowany i wielosmakowy… Pisarka nawet twierdzi, że Izraelczyków określają różnice, a nie podobieństwa. 

Jakikolwiek stereotyp miał czytelnik w głowie przed przeczytaniem tej książki, po przeczytaniu jest duża szansa, że się on zmieni. Okazuje się, że Izraelczycy to tacy sami ludzie jak wszyscy inni. Mają swoje problemy, szczęścia, nadzieje i marzenia. Ci ortodoksyjnie religijni, choć najbardziej rozpoznawalni, stanowią tylko drobną część całego społeczeństwa. 

Aha. Jeszcze jedno, w 2023 roku wyszło kolejne wydanie tej książki, uzupełnione o dodatkowe materiały. Ja czytałam wydanie poprzednie, z 2017 roku. Bardzo ciekawa jestem, co zostało dodane.

Może Cię także zainteresować: Kroniki jerozolimskie | Strefa Gazy. Przypisy

Tytuł recenzji: Oswoić stereotypy
Subiektywna ocena: 8/10
Tytuł: Izrael oswojony
Autorka: Ela (Elżbieta) Sidi 
Wydawnictwo: Muza
Data wydania: 2017
ISBN: 9788377587065
Liczba stron: 560