M*A*S*H | R. Hooker

M*A*S*H | R. Hooker

M*A*S*H. Ponadczasowa satyra wojenna, na podstawie której powstał kultowy serial

M*A*S*H to skrót od Mobile Army Surgical Hospitals, czyli wojskowych polowych szpitali chirurgicznych. W książce Hookera trafiamy do fikcyjnej jednostki 4077, stacjonującej niedaleko Seulu, gdzie amerykańscy żołnierze brali udział w prawdziwej wojnie Koreańskiej (1950-1953).

Nie była to wojna tych żołnierzy, ani tych lekarzy, a jednak leczyli, walczyli w niej i umierali. Natomiast książka Hookera o bezpośrednich przyczynach przydziału “Bagniarzy” do M*A*S*H-a wspomina tylko pomiędzy słowami. Jej głównym tematem nie jest sama wojna, a “łatanie” rannych ludzi oraz odreagowywanie stresu, na jaki chirurdzy byli wystawieni cały czas.

Bagno i Baginiarze

“Bagniarze” to mieszkańcy namiotu nazwanego “Bagnem” i główni bohaterowie powieści. Trzech chirurgów: Duke Forest, Sokole Oko Pierce oraz Trapper John zwykle ciężko pracowali, ale jeśli akurat nie mieli pacjentów, to chlali i w pijanych majakach wymyślali przedziwne figle. Poziom emocji podczas okresów „nudy” musiał się zgadzać.

Stąd wynikła pokręcona historia z krzyżowaniem nielubianego pastora, czy cały spektakl, żeby wyrwać z depresji Dumę Hamtramck, czyli dentystę z tego M*A*S*H-a o bujnym przyrodzeniu. Żołnierze z jednostki chodzili specjalnie (i regularnie) pod prysznic, żeby spróbować zobaczyć jego genitalia…

Krzywe zwierciadło

Wszystko, co tam się dzieje, jest jakby w krzywym zwierciadle. Lekarze to rzeźnicy, ostatnie namaszczenie to „nasmarowanie”, każdy ma nadaną zabawną ksywkę, czy ją lubi, czy nie. “Bagniarze” w pewien sposób decydują, co się tam dzieje. Jeśli ktoś im nie pasował, “sprawiali”, że dostawał przeniesienie.

Ale pomimo kłopotów, których przysparzali dowodzącym, mieli dobre serca i chcieli dobrze. Dbali o pacjentów i pomagali swoim. Gdy popełniali błędy, czuli silne wyrzuty sumienia. A gdy jeden z ich koreańskich pomocników został ranny, to po wyzdrowieniu załatwili mu stypendium w Stanach Zjednoczonych i zebrali pieniądze na czesne. Choć to zbieranie także było częścią ich “figli” w ramach odreagowywania.

Wojna w tle

Wojna toczy się gdzieś w tle tych wszystkich popapranych żartów, śmierci pacjentów, depresji i PTSD personelu. Odreagowywali stres i zmęczenie trudnych dni, nazywanych “potopem”. Chcieli ratować ludzi i to na pacjentach ich najbardziej zależało. Wszystkie żarty, których się dopuszczali nigdy nie miały wpływu na ich pracę. 

Gdy ludzie umierali pomimo ich starań wpadali w stany depresyjne i płakali. Nawet przestawali się wydurniać. 

Wojna wypływa mimochodem, np. w słowach, że to nie oni wbili odłamek w pobliżu serca jakiegoś chłopaka, którego mieli operować. Przy okazji zwracają uwagę na wykorzystywanie wysokiej pozycji do tego, żeby ściągać najlepszych lekarzy dla swoich rannych synów, bez względu na koszty. Nie ma tu antywojennych tyrad, raczej dyskretne sugestie, które może właśnie tej formie mają większą moc. Tylko czasami padają jakieś zwroty wprost, jak wtedy, gdy osiemnaście miesięcy służby tam dosłownie określają jako niewolę. 

M*A*S*H. Ponadczasowa satyra wojenna, na podstawie której powstał kultowy serial

Ziarno prawdy

Richard Hooker to pseudonim amerykańskiego chirurga, który brał udział w tej wojnie. Książka M*A*S*H nie przedstawia jego prawdziwych wspomnień, można jednak założyć, że ziarno prawdy w niej jest. Być może w momentach, w których jego bohaterowie wytykają absurdy wojenne, jak podawanie morfiny i herbaty rannym z jednostek Wielkiej Brytanii. Napój wyciekał później przez dziury w np. żołądku i powodował zapalenia. To jest tak abstrakcyjne, że może być prawdziwe.

Nie ma w tych opowieściach specjalnie dużo krwi, więc na szczęście książka raczej nadaje się także dla tych wrażliwszych czytelników. Pomimo tego, że to nie jest wielka literatura, to warto po nią sięgnąć. Hooker użył ciekawej formy satyry żeby opowiedzieć o doświadczeniach chirurgów wojennych, którzy muszą zrobić wszystko co w ich mocy, żeby uratować ludzi ginących w bezsensownych wojnach i zachować przy tym zdrowie psychiczne. Być może do tego celu ta forma jest nawet najlepsza z możliwych.


Może Cię także zainteresować: As. Wspomnienia legendarnego dowódcy Dywizjonu 303


Za egzemplarz recenzencki dziękuję wydawnictwu Znak Koncept.


Tytuł recenzji: Wojna w Korei pomiędzy słowami
Subiektywna ocena: 8/10
Tytuł: M*A*S*H
Tytuł oryginału: MASH: a novel about three army doctors
Autor: Richard Hooker
Tłumaczenie: Justyna Kukian
Wydawnictwo: Znak Koncept
Data wydania: 2022 (Pierwsze wydanie: 1968)
ISBN: 9788324084388
Liczba stron: 304