Klara i słońce | K. Ishiguro

Gdy wyszła książka Klara i Słońce zapanowało pewne podekscytowanie, wszak to pierwsze dzieło po nagrodzie Nobla dla Ishiguro. Początkowe recenzje nie przekazywały jakichś specjalnych zachwytów, bo ludzie spodziewali się czegoś “wow”, a jak wiadomo efekt “wow” jest bardziej niż bardzo rzadki.

Prawdę mówiąc, nie wiem czego ludzie oczekiwali, bo właściwie żadna książka Ishiguro nie wywołuje zapierającego dech w piersiach szoku. Ten autor znany jest przede wszystkim z ciepłych, otulajacych historii, choć często zaskakujących. Czyli dokładnie takich, jaka jest książka Klara i Słońce.

Sztuczna inteligencja dla ludzi

Klara to tzw. robot towarzyszący. We współczesnym świecie jest to mniej lub bardziej zaawansowane urządzenie, które może wspierać opiekę osób samotnych lub obłożnie chorych. W świecie Ishiguro każdy taki robot jest unikalny – ma w sobie sztuczną inteligencję z prawdziwego zdarzenia – umiejącą w pewnym sensie nawet odczuwać.

Roboty, takie jak Klara, służą nastolatkom jako towarzysze w skomplikowanym świecie, w którym rodzice mają możliwość poprawienia kodu DNA swoich dzieci. Ale zanim o tym się dowiemy, zaczynamy od baśni. Narratorem jest Klara, która jest bardzo spostrzegawcza i inteligentna, ale słodko naiwna. I to właśnie ta naiwność prowadzi całą fabułę i dlatego jest nieco baśniowo i otulająco.

Okazuje się, że dziewczynka, dla której Klara została kupiona jest chora. Prawie wszyscy dookoła utracili wiarę w to, że wyzdrowieje, tylko nie Klara. Tylko ten współczujący robocik był w stanie nieugięcie mieć nadzieję. A to dlatego, że zawarła potajemną umowę ze Słońcem…

Czule o ludziach i technologii

Uwielbiam styl opowiadania Ishiguro. Jest czuły, delikatny… Trochę brakuje mi właściwego słowa, które trafnie oddawałoby to, jakie są jego książki. Często też mają zaskakujące zwroty akcji. Także tutaj tak jest. Czytamy o świecie dziecięcych wyobrażeń, gdzie wszyscy są dobrzy w głębi serca, a zły los można pokonać. Trochę mnie nawet to drażniło, choć zdaję sobie sprawę, że taki zabieg jest celowy. Aż w pewnym momencie nagle przyszło bezlitosne życie z jego prawdziwymi problemami. 

Jak wiele ludzie są w stanie zrobić, żeby nie stracić kogoś bliskiego? Czy człowieka da się skopiować? Czy da się zamknąć jego unikalność do regułek dających się nauczyć? Te i wiele innych pytań zadaje autor w swojej książce. 

Zresztą, Ishiguro nie zadaje ich jako pierwszy, fabuła książki nie jest jakoś wybitnie oryginalna. Jeden z odcinków Black Mirror (Be Right Back), bazuje na podobnym pomyśle. Nie do końca jest taki sam, ale tam też jest wykorzystana postać robota towarzyszącego, więc niektóre rozkminy są podobne.

Nowoczesna technologia

Uwielbiam tę książkę także za opisy postrzegania AI. Np. rozpoznawanie rzeczywistości Klary nie jest idealne. Widzi kadrami, czasami obrazy sie jej mieszają, a rozpoznawanie kształtów nie jest dobre. Tekstury się rozmazują, albo w ogóle giną i zamiast ludzi widzi tylko walce itp. 

Wydaje się, że Ishiguro doskonale orientuje się w niuansach działania sztucznej inteligencji. Na samym końcu wyraźnie odwołuje się do problemu deep learning i czarnej skrzynki, która wzbudza niepokój w ludziach, i że wyjaśnianie procesów myślowych AI będzie niwelować ten lęk. Tylko Ishiguro nie pogłębia tematu. A szkoda. 

Czuła historia

Klara i Słońce to świetna opowieść, pokazuje wiele nowych perspektyw i zadaje ciekawe pytania, które niebawem mogą wkroczyć do realnego życia. O ile już tego w pewnym zakresie nie zrobiły, ponieważ roboty towarzyszące to zjawisko już obecne (czytaj: Foka Paro, a więcej o samym zjawisku pisze Przegalińska w Sztuczna Inteligencja. Nieludzka, arcyludzka). 

A ja z całej tej historii chciałabym zapamiętać, że nawet jeśli ma się małe możliwości obserwacji i zawężony świat, to przy dobrych chęciach można zauważyć bardzo wiele. Wystarczy mieć otwarty umysł i chcieć się uczyć. 

Może cię także zainteresować: Malarz świata ułudy | Pogrzebany olbrzym | Okruchy dnia

Tytuł recenzji: Czule o ludziach
Subiektywna ocena: 8/10
Tytuł: Klara i słońce
Tytuł oryginału: Klara and the Sun
Autor: Kazuo Ishiguro
Tłumaczenie: Andrzej Szulc
Wydawnictwo: Albatros
Data wydania: 2021
ISBN: 9788382153651
Liczba stron: 320