Zapiski Józika Buzuka | K. Niechoda

Zapiski Józika Buzuka z tytułu wydawały się pamiętnikiem, lub prozą stylizowaną na pamiętnik. Nietypowe zdrobnienie imienia i podtytuł (“kopacza z Paszek rodem”) sugerowały, że ta niepozorna książeczka może kryć coś interesującego. Nie pomyliłam się.

Pod pozorem wspomnień prostego robotnika urodzonego niedługo przed II Wojną Światową, Kazimierz Niechoda ukrył satyrę na Polskę z tych lat.

Życie jako anegdota

Zapiski Józika Buzuka są krótkimi historyjkami i dotyczą jego całego życia. Zaczynają od najwcześniejszych wspomnień z dzieciństwa. Forma tych zapisków jest specyficzna. Są to krótkie anegdoty dotyczącego starannie wybranego tematu, zaś język jest stylizowany na gwarę robotniczą. 

Nasz bohater urodził się na wsi i to z niej pochodzą jego przyzwyczajenia, maniery oraz całe doświadczenie życiowe. Mamy więc anegdoty związane z niewielką ilością jedzenia (w postaci anegdotki o “zabawnym” żarcie zrobionym kuzynowi, który jadł za dużo)… O śmierci, emocjach, zakrapianych alkoholem zabawach i tańcach zwanych wichurami (potańcówki ze sztachetami), ambicji, wojnie, rodzinie, wierze i przesądach, i wielu wielu innych.

Krótko, ale obrazowo

W historyjkach tych nie ma większych szczegółów ani opisów, ale całość składa się na dość sprecyzowany obrazek. 

Na początku myślałam, że Niechoda chce po prostu opisać życie typowego robotnika, który przeżył wojnę jako dziecko, a jego dorosłe życie przypada na odbudowę po wojnie. To był przecież specyficzny czas. Mentalność ludzi też była specyficzna, dla nich właśnie takie było życie. W walce o kolejny dzień raczej nie mieli czasu się zastanawiać, czy można żyć inaczej. Jeśli ktoś umiał, to starał się podchodzić do codzienności z humorem. Nic innego nie pozostawało. I właśnie taki jest Józik Buzuk, życie traktuje raczej lekko.

Satyra

Szybko jednak odkryłam, że obrazek, który tworzy autor to satyra ówczesnego społeczeństwa. Autor śmieje się zarówno z robotników, jak inteligencji. Choć te historyjki bawią, to po lekturze całości zaczęłam się zastanawiać. Czy jest tu się w ogóle z czego śmiać? Bo czy to dziecka wina, że nie rozumie wielu rzeczy i zachowuje się jak dziecko? 

Widzę w tych opowiastkach pewien stan umysłu, mentalności ludzi ze wsi, ograniczenia umysłowego wynikającego z biedy i braku możliwości. Ale też miłość do przyrody, wrażliwość na innego człowieka, zwierzęta i rośliny czy lokalny patriotyzm i rodzinność. Są tu też opisani inteligenci z miasta, którzy brzydzą się i gardzą klasą robotniczą i też mają swoje przywary. A może nie powinnam tak bardzo tego rozkminiać? 

Społeczeństwo polskie

Wszystkie opisane w tej krótkiej książeczce historie mogły się wydarzyć, choć niekoniecznie jednej osobie. Na przykład Buzuk po pijaku wlazł na dach po piorunochronie, bał się zejść, więc ściągnęła go straż pożarna. Gazeta napisała o nim jak o chuliganie, ale on był dumny, że napisali.

Interesujący jest rozdział pt. “Zaloty”, w którym ojciec Józika radzi mu, jaką żonę powinien znaleźć. Jest to trochę śmiech przez łzy. Dzisiaj takie zachowanie by nie przeszło (np. klepanie po tyłku, albo bicie żony i dzieci jako zupełnie normalna codzienność), ale jeszcze kilkanaście lat temu…

Albo jak poszli z kolegami na potańcówkę, gdzie głównym zajęciem nie był taniec, a bójka na sztachety. Czy gdy wyjechał za pracą do dużego miasta i opisuje przemiany za tym idące, nabranie większej ogłady i szerszych horyzontów.

Autor

Niechoda, wedle króciutkiego bio zawartego na okładce pochodzi ze wsi Szereszów (dzisiaj Białoruś). Ukończył Prawo w Lublinie. Wydane w 1981 roku Zapiski Józika Buzuka są jego debiutem książkowym. Ta niewielka książeczka jest niewątpliwie bardzo ciekawa i można wyciągnąć z niej wiele różnorodnych spostrzeżeń. 

Może Cię także zainteresować: Opowiadania Gogola | Sztukmistrz z Lublina | Kozodoje

Tytuł recenzji: A to Polacy właśnie!
Subiektywna ocena: 7/10
Tytuł: Zapiski Józika Buzuka kopacza z Paszek rodem
Autorzy: Kazimierz Niechoda
Wydawnictwo: Lubelskie
Data wydania: 1981
ISBN: 8322201664
Liczba stron: 128